Επιβράβευση (-εύσεως): η έμπρακτη αναγνώριση (της αξίας, της σπουδαιότητας ή των προσπαθειών κάποιου).
Από το Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη.
Και στην εκπαίδευση των σκύλων, η επιβράβευση λειτουργεί με την ίδια λογική: μου δίνεις κάτι, παίρνεις το αντίτιμο.
Η επιβράβευση στην εκπαίδευση του σκύλου έχει πολλές μορφές. Είναι τα χάδια, τα διάφορα παιχνίδια, η λεκτική επιβράβευση, η βόλτα και τέλος τα μεζεδάκια. Η επιβράβευση όμως μπορεί να είναι και ο συνδυασμός όλων των παραπάνω.
Η πρώτη φορά
Ας δούμε, όμως, πότε είναι η πρώτη φορά που θα επιβραβεύσουμε το κουτάβι:
- τις πρώτες ημέρες στο σπίτι, όταν αρχίζουμε να φωνάζουμε το ζωάκι μας με το όνομά του και αυτό ανταποκρίνεται κι έρχεται κοντά μας
- όταν αρχίσει να λερώνει στις πάνες του και αργότερα στη βόλτα
- όπου και όποτε συνεργάζεται αρμονικά μέσα στην καθημερινότητά μας
Στη φάση αυτή της σχέσης ιδιοκτήτη και σκύλου, συνήθως άλλοτε επιλέγουμε συνειδητά τη μορφή της επιβράβευσης και άλλοτε όχι, ανάλογα με ό,τι είναι πιο εύκολο.
Κουτάβι και επιβράβευση
Τα χάδια και η λεκτική επιβράβευση (π.χ. μπράβο, για να μάθει τη λέξη), είναι ό,τι καλύτερο για ένα κουτάβι λίγων εβδομάδων.
Έτσι το κουτάβι αποκτά και σωματική επαφή μαζί μας, νιώθει σιγουριά με την παρουσίας μας κι εξοικειώνεται με τη χροιά της φωνής μας. Με τον τρόπο αυτό, αρχίζουμε να του ορίζουμε και το αντίθετο της επιβράβευσης, την τιμωρία. Μαθαίνει, λοιπόν,
γλυκόλογα με μαλακό τόνο στη φωνή μας και χάδια = επιβράβευση.
Έντονη φωνή με αυστηρό τόνο = επίπληξη, τιμωρία.
Προσοχή, όμως: υπάρχει ο κίνδυνος να αποκτήσει ο σκύλος φοβίες καθώς στις πολύ νεαρές ηλικίες, το ζωάκι σας μπορεί να φοβηθεί από κάτι κι εσείς, για να το προστατεύσετε, το χαϊδεύετε.
Για παράδειγμα, ο σκύλος σας τρομάζει μέσα στο ασανσέρ κι εσείς σκύβετε, το αγκαλιάζετε και το χαϊδεύετε όσο πιο πολύ μπορείτε. Τι γίνεται; Απλώς επιβραβεύετε τον φόβο του. Τι μπορείτε να κάνετε;
Μπείτε στο ασανσέρ, κατά τη διάρκεια της διαδρομής μιλήστε του γλυκά και ήρεμα και μόλις βγείτε δώστε του πολλά χάδια και μπράβο, σαν να κατάφερε πολύ σπουδαία δουλειά.
Επιβράβευση – παιχνίδι
Σε αυτή τη μέθοδο ακολουθούμε την τακτική «εντάξει, έκανες κάτι καλό, τώρα θα παίξουμε είτε με το μπαλάκι σου είτε κρυφτό μέσα στο σπίτι». Αγαπημένη μέθοδος στην εκπαίδευση σκύλων εργασίας όπου ο εκπαιδευόμενος, μετά από την εκτέλεση μιας εντολής ή ενός ολόκληρου προγράμματος, θα πάρει ως αμοιβή το μπαλάκι του ή το εκπαιδευτικό λουκάνικο ή τον …cowboy της ROGZ.
Μεζεδάκια
Εύκολος και γρήγορος τρόπος (ζαμπονάκια, τυράκια, μπισκοτάκια, λιχουδίτσες) εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα το σκυλάκι μας από 3 μηνών να εκτελεί όλα τα παραγγέλματα, κάνοντας όλους να πιστεύουν ότι πρόκειται για τον εξυπνότερο σκύλο στον κόσμο ή ότι είναι πολύ απλό να εκπαιδεύεις μόνος το σκύλο σου.
Ας δούμε, όμως, την εκπαίδευση που βασίζεται αποκλειστικά (το τονίζω αποκλειστικά) στην επιβράβευση με την τροφή.
Γρήγορα και εντυπωσιακά αποτελέσματα: βασική υπακοή σε 10–12 μαθήματα που τελικά προσφέρουν έναν σκύλο ευάλωτο στις φόλες, που θα τον κλέψει κάποιος με έναν μεζέ στο χέρι, έναν σκύλο λαίμαργο που θα κυνηγάει το σάντουιτς από τα χέρια μας ή θα ζητιανεύει την ώρα του φαγητού.
Φυσικά, τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα σπάνια έχουν χρονική διάρκεια.
Το φαγητό ως επιβράβευση μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά μόνο σε κάποιες φάσεις της εκπαίδευσης του σκύλου μας, όταν αντιμετωπίζουμε κάποια ιδιαιτερότητα όπως π.χ. σε περίπτωση που φωνάζουμε το σκύλο να έρθει κι εκείνος μας αγνοεί, κάνοντας βόλτες και παίζοντας.
Σε μία τέτοια περίπτωση χρησιμοποιούμε το μεζεδάκι, σε συνδυασμό με χάδια και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, όχι πάντα.
Η επιβράβευση με το φαγητό, επειδή βασίζεται στο βασικό ένστικτο της επιβίωσης του σκύλου, αν χρησιμοποιηθεί ανεξέλεγκτα, τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά σε πολλούς σκύλους. Από την άλλη, η μέθοδος αυτή μπορεί να μας βοηθήσει σημαντικά σε πολύ ειδικές περιπτώσεις.
Η χρυσή συνταγή: συνδυασμός
Ο καλύτερος τρόπος επιβράβευσης είναι να χρησιμοποιήσουμε έναν συνδυασμό όλων των μορφών επιβράβευσης ανάλογα με το χαρακτήρα το δικό σας και του σκύλου σας, τους στόχους της εκπαίδευσης και των δυσκολιών που αντιμετωπίζετε κατά τη διάρκειά της, όπως και σε περιπτώσεις διόρθωσης συμπεριφοράς.
Μην ξεχνάτε ότι όπως επιβραβεύουμε τον σκύλο μας για κάτι καλό έτσι πρέπει να τον επιπλήττουμε για κάτι που δεν είναι καλό, τις περισσότερες φορές για να τον προστατεύσουμε. Και πάντα χωρίς βία.
(αναδημοσίευση κατόπιν αδείας από το περιοδικό «Τα Σκυλιά μας και Εμείς»)
